Sabrana kolekcija slika jednog od najznačajnijih slikara naše epohe, Save Šumanovića trenutno se prikazuje u okviru projekta Evropska prestonica kulture u tri galerije. Slikarski opus Save Šumanovića imate priliku da pogledate u Novom Sadu i Šudu, na jedinstvenoj izložbi koja obuhvata tri galerijske lokacije.
Izložba koja nosi naziv „Sava Šumanović evropski realizmi između dva svetska rata“ povezala je dva grada, Šid i Novi Sad. U muzeju moderne umetnosti Spomen zbirka Pavla Beljanskog u Galeriji Matice srpske i u Galeriji slika „Sava Šumanović“ u Šidu, do 4. decembra se prikazuje nesvakidašnja postavka ukupno 102 umetnička dela, nastala između 1919 i 1941. godine.
Većina slika deo su fondova Spomen zbirke, Galerije Matice srpske i Šumanovićeve galerije iz Šida, a nekoliko radova dopremljeno je iz Francuske, Severne Makedonije i Hrvatske. Imate priliku da vidite dela iz javnih i privatnih zbirki Srbije, zatim muzeja Rijeke, Zagreba, Skoplja, Onflera i Larošela u Francuskoj.
Pre punih 80 godina Šumanović nas je napustio, ali je ostavio dela iza sebe da se danas sećamo i sa ponosom, poštovanjem i divljenjem izgovaramo njegovo ime. Ništa manje od toga Sava Šumanović nije zaslužio.
Ko je bio Sava Šumanović?
Januara meseca 1896. godine u Vinkovcima na svet je došao Sava Šumanović, sin Milutina i Perside. Potiče iz ugledne, dobrostojeće građanske porodice iz koje je poneo obrazovanje i lepo vaspitanje. Mesto rođenja napušta kada je imao svega 4 godine, gde se porodično sele za Šid. Otac koji je bio šumarski inženjer, rano se penzionisao i posvetio vođenju velikog imanja, a majka koja je završila ženski Licej u Pečuju i Pešti otvorila je prvu ugovornu poštu u Šidu.
Prva četiri razreda škola završava u Šidu. Prvi razred realne gimnazije završava u Zemunu, sve u cilju priprema za akvokaturu, jer su njegovi roditelji imali želju da studira pravo. Dane tokom školskog raspusta provodio je u Gracu kod očevog prijatelja, gde je naučio nemački jezik, koji je tečno govorio. Tokom školovanja u Zemunu upoznao se sa slikarstvom i upisao časove crtanja kod Isidora Junga. Kada se po završenoj maturi vrato kući, saopštio je svojim roditeljima da ne želi ničim drugim da se bavi osim slikarstvom i da samo u tom pravcu želi da nastavi svoje školovanje. Majka je podržala sina u negovim željama i Sava je 1914. godine upisao u Zagrebu Višu privremenu školu za umjetnost i obrt. Prvi svetski rat proveo je u Zagrebu i mi nemamo nikakve tragove o tome koliko je ratno stanje uticalo na njega i njegovo školovanje. Zna se da su studenti na kraju godine priređivali zajedničke izložbe, a posle završene škole, Sava je imao dve samostalne izložbe (1918. i 1920.) u Zagrebu. Nakon rata, 1920. Sava odlazi u Pariz na dalje usavršavanje i to je ključna godina za njegov dalji rad. U Parizu je nastala jedna od najznačajnijih slika srpske umetnosti 20. veka „Pijani brod“. Na kratko vreme se vraća u Šid, slika šidske krajolike i ima samostalnu izložbu koju je celu rasprodao. Novac od prodatih slika omogućio mu je da ponovo ode u Pariz. Poslednje godine boravka u Parizu 1929. družio se sa umetnicima koji su želeli da se vrate realističkom stilu, želeli su da slikaju na uobičajen način „očima drugih“, kako su se sami izrazili. Tako nastaju slike prepoznatljivih rukopisa sa bojom kao osnovom. Iz tog perioda nastaje nekoliko izvanrednih slika „Par na klupi“, „Luksemburški park“, a vrhunac je dostignut na slikama na kojima pozira čuvena pariska muza, Kiki. U martu 1930. godine vratio se u Šid zauvek i doneo sa sobom nekoliko slika, na njima je ispisana njegova slikarska zrelost, ali i kompletan šidski period, naslikan po njegovom povratku, počiva na tim novim idejama. Sa 34 godine on je bio zreo umetnik, koji zna kako šta treba da radi i jednom rečju, pronašao je svoj put. Dve su osnovne teme u stvaralaštvu Save Šumanoviča: pejzaž i akt. Slikao je i mrtve prirode i kompozicije, ali su akt i pejzaž prepoznatljivi kada je o njemu reč. Njegov opus koji obuhvata 800 slika i 400 crteža i skica bio je prekinut početkom Drugog svetskog rata. Prvi svetski rat je preživeo, ali naredni sukob, nije.
Šid ulazi u sastav Nezavisne države Hrvatske 1941. godine i od tada nestaje potpisa sa njegovih slika. Na platnu ostaje trag godine, ali ne i njegov potpis. Svoj život i rad završava triptihom „Beračice“. „Beračice“ su poslednje što je naslikao o životu i to je rad pun simbolike i priče.
U ranim jutarnjim satima 28. avgusta 1942. godine u njihovu kuću dolaze ustaše i odvode ga da se više nikada ne vrati. Postao je žrtva fašizma. On je sa još 150 Šiđana odveden u Sremsku Mitrovicu i streljan. Tako se završio zemaljski život Save Šumanovića u 46. godini života.
Zahvaljujući njegovoj majci Persidi, sačuvane su slike njenog sina koje mi danas imamo izložene u sklopu izložbe „Sava Šumanović evropski realizmi između dva svetska rata“.
Sve ljubitelje umetnosti i lika i dela Save Šumanovića pozivamo da posete lokacije na kojima se izložba prikazuje.
Pobeda – info
